Στα Γρεβενά για ανεβατό
Ίσως το γνωρίζεις και ως ανιβατό ή νιβατό. Από το 1994 έχει αναγνωρισθεί ως ΠΟΠ και γι’ αυτό επιτρέπεται η παραγωγή του μόνο στον νομό Γρεβενών, αλλά και στο Βοΐο του νομού Κοζάνης. Πρόκειται για ένα αρκετά μαλακό και σχεδόν κρεμώδες λευκό τυρί, που προκύπτει από τη μίξη πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος. Συνήθως συνοδεύει λαδερά φαγητά ή αλείφεται πάνω σε ψωμί, ενώ συνδυάζεται με λευκά ξηρά κρασιά.
Στην Άνδρο για αρμεξιά
Πρόκειται για μαλακό τυρί, που παράγεται από γάλα ενός αρμέγματος, είτε πρόβειο είτε κατσικίσιο είτε μείξη τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει πολλά λιπαρά και ήπια γεύση. Όσο για την παραδοσιακή του χρήση, στην Άνδρο θα το βρεις πάντα στη λαμπριάτη, το παραδοσιακό αρνί, που φτιάχνουν την Κυριακή του Πάσχα στο νησί.
Στη Νάξο για αρσενικό
Συγκεκριμένα, το τυρί παράγεται στην ορεινή Νάξο, παραδοσιακά στα μιτάτα. Προέρχεται από πλήρες αιγοπρόβειο ή αγελαδινό γάλα, από ζώα πάντως που βόσκουν στις πλαγές του νησιού. Πρόκειται για σκληρό τυρί με αρκετά έντονη γεύση, που συχνά χαρακτηρίζεται και πικάντικη και βουτυρένια. Συνήθως τρώγεται είτε με φρέσκο πολύσπορο ψωμί, είτε τριμμένο πάνω από ζυμαρικά, είτε ακόμα και ως σαγανάκι.
Στην Τήνο για βολάκι
Το όνομά του δεν είναι τυχαίο, αλλά σχετίζεται άμεσα με το σχήμα του, που θυμίζει σβώλο. Μπορεί να το βρεις τόσο ως σκληρό, όσο και ως ημίσκληρο τυρί, ενώ πάντα παρασκευάζεται από αγελαδινό γάλα. Παλαιώνεται, οπότε ανάλογα την ηλικία του τα γευστικά χαρακτηριστικά του διαφέρουν, από δροσερό και όξινο έως πικάντικο. Συνήθως τρώγεται σκέτο ή συνοδεύοντας λαδερά φαγητά, ενώ εκδοχές του θα συναντήσεις και στη Σύρο και την Άνδρο.
Στην Σητεία για ξύγαλο
Πρόκειται για αλοιφώδες και κοκκώδες τυρί, που θυμίζει αρκετά την επίσης κρητική ξινομυζήθρα. Μπορεί να το συναντήσει από κατσικίσιο ή από πρόβειο γάλα ή ακόμα και σε μείξη τους. Παραδοσιακά παραγόταν το καλοκαίρι, αλλά σήμερα μπορείς να το βρεις όλες τις εποχές του χρόνου και να το απολαύσεις είτε σε ντάκους είτε σε σαλάτες είτε σε ζυμαρικά είτε σε λαδερά φαγητά. Μεμονωμένα επιβάλλεται να το δοκιμάσεις παρέα με τσικουδιά.
Στην Αράχωβα για φορμαέλα
Από τα πιο διάσημα ελληνικά τοπικά τυριά. Είναι ημίσκληρο και φτιάχνεται από παστεριωμένο γάλα, είτε κατσικίσιο, είτε πρόβειο, είτε μείξη αυτών των δύο. Σχεδόν πάντα θα το βρεις σε κυλινδρική μορφή, ενώ ξεχωρίζει για την μαστιχωτή υφή του. Μπορεί να καταναλωθεί και ακριβώς, όπως είναι, αλλά συνήθως το βρίσκεις είτε τηγανητό είτε ψητό στα κάρβουνα.
Στη Λήμνο για καλαθάκι
Έχει πάρει το όνομά του από τα καλαθάκια, που στο παρελθόν χρησιμοποιούσαν, για να το στραγγίξουν. Παράγεται από μείγμα πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος, ενώ θυμίζει αρκετά τη φέτα. Αυτός είναι και ο λόγος, που συχνά στο νησί παίρνει τη θέση της φέτας τόσο στους συνδυασμούς, όσο και στις συνταγές. Για να το τιμήσεις σωστά, σού προτείνουμε να το απολαύσεις με Μοσχάτο Λήμνου.
Στη Μυτιλήνη για λαδοτύρι
Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά λαδοτύρια, τυριά δηλαδή που συντηρούνται μέσα σε ελαιόλαδο. Της Μυτιλήνης έχει καταφέρει να ξεχωρίσει γιατί οι ντόπιοι κατάφεραν το λάδι να μην εξαφανίζει τη γεύση του ίδιου του τυριού. Είναι σκληρό, γεγονός στο οποίο οφείλει και το προηγούμενο στοιχείο, και παράγεται από πρόβειο γάλα, με κάποιους να προσθέτουν και κατσικίσιο. Τρώγεται μόνο του ως μεζές, αλλά περιλαμβάνεται και σε αρκετά τοπικά πιάτα, όπως τα σουγάνια, το σφουγγάτο και οι γκιουζλεμέδες.
Στη Σέριφο για τυρί του λάκκου
Την εποχή, που δεν υπήρχε ηλεκτρισμός και ψυγεία, στη Σέριφο άρχισαν να συντηρούν το τυρί τους σε ειδικούς λάκκους στα πατώματα των σπιτιών τους, που είχαν τις ιδανικές συνθήκες. Παραδοσιακά παράγεται από απαστερίωτο αιγοπρόβειο γάλα, ενώ τρώγεται έτσι όπως είναι, συνδυασμένο με τσίπουρο ή και με αποξηραμένα φρούτα.
Στο Κιλκίς για γαϊοτύρι
Πρόκειται για τυρί ποντιακής προέλευσης, που σήμερα συναντάται στο Κιλκίς. Το σχήμα του θυμίζει αυτό της πλεξούδας και γι’ αυτό είναι πιθανό να το ακούσεις και ως γαΐς, που σημαίνει ζώνη. Παρασκευάζεται από ημιαποβουτυρωμένο αγελαδινό γάλα, ενώ επειδή δεν περιέχει αλάτι, συχνά τού προσθέτουν και υλικά, όπως καρύδια, σταφίδες και δυόσμο.
