Ο πολιτισμός είναι ένας κόσμος που μαστίζεται από το “είναι” και το “φαίνεσθαι”, ήρθε ο καιρός να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους. Πρόσφατα έγινε είδηση ο βανδαλισμός γνωστού έργου τέχνης του Βίνσεντ Βαν Γκόγκ από άτομα της ακτιβιστικής ομάδας “Just Stop Oil”. Το τελευταίο διάστημα, λοιπά μουσειακά εκθέματα ανεκτίμητης αξίας έγιναν βορά της οργισμένης απάντησης των νέων – αντίδραση της σύγχρονης πραγματικότητας. Η συγκεκριμένη πράξη αλλά και παρόμοιες σαν αυτή, αποτελούν ζητήματα πολιτισμού.
Ο Ιμπεριαλιστικός πόλεμος της ενέργειας συνεχίζεται, ενώ η κρίση κλιμακώνεται και το φαινόμενο που στους ευρωπαϊκούς κύκλους βαπτίστηκε «Polycrisis», καλά κρατεί. Κάπως έτσι ο πολιτισμός μας δοκιμάζεται και μας δοκιμάζει. Μέσα σε τόσες παραφωνίες οι νέοι ψάχνουμε να βρούμε την ταυτότητα μας, την κουλτούρα, τις πεποιθήσεις μας. Βέβαια, ας μην μπερδευόμαστε, σίγουρα δεν θέλουμε να ανήκουμε σε εκείνους που καταστρέφουν αυτά που με ουσιαστικούς αγώνες κάποτε κερδήθηκαν, έτσι θέλω τουλάχιστον να ελπίζω.
Θα μπορούσα να κάνω μία πρώτη και σύντομη προσέγγιση των όρων «Πολιτισμός» και «Ακτιβισμός» και επιθυμώ πραγματικά να προχωρήσω με αυτό. Μιλώντας λοιπόν για τον πολιτισμό εξ ορισμού, είναι το σύνολο υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων του κοινωνικού συνόλου. Ακόμα και εάν το σκεφτούμε όσο στεγνά μόλις το κατέγραψα, αντιλαμβανόμαστε πως γίνεται άμεσα λόγος για τα κατορθώματα ενός πανανθρώπινου μόχθου, να εδραιωθεί ο ανθρωπολογικός χαρακτήρας και όλες εκείνες οι εθνογραφικές καταβολές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, που σκιαγράφησαν και συνεχίζουν να προσδιορίζουν τους λαούς.
Ευτυχώς, ο «Πολιτισμός» είναι πιο ρομαντικός από αυτό που μόλις πρότερα περιέγραψα και εσωκλείει χιλιάδες ομορφιές, όπως τον λόγο, την ιστορία, τις τέχνες, τη νοοτροπία και αυτές είναι μόνο λίγες.
Όσον αφορά τον ακτιβισμό, είναι η πολιτική αντίληψη και πρακτική που δίνει μεγάλη έμφαση στη διαδικασία / επιλογή της δράσης, του αγώνα για την επίτευξη στόχων.
Ποια είναι η σύνδεση των δύο εννοιών;
- Ο Άνθρωπος.
Αυτό το δύσμοιρο ον, που θεωρείται πολιτικό και τώρα πρέπει να προστατεύσει ό,τι απειλείται και ό,τι του έχει απομείνει για να ξεχωρίζει από τα λοιπά θηλαστικά, την τέχνη!
Εν τέλει και με αφορμή τα περιστατικά βανδαλισμού των πινάκων ζωγραφικής, παραθέτω τα νεόκοπα γεγονότα αλλά και το προσωπικό μου σχόλιο αφού, όπως είπε και ο Αναγνωστάκης “Κρίνε για να κριθείς“.
Τα πανέμορφα «Ηλιοτρόπια» του Βαν Γκόγκ, στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, «φάγανε σούπα» γιατί η κρίση κλιμακώνεται, το περιβάλλον καταστρέφεται και φυσικά κάποιος πρέπει να πληρώσει για άλλη μία φορά το τίμημα. Λίγες μέρες αργότερα, οικολόγοι ακτιβιστές «ταΐζουν σούπα» άλλο ένα αριστούργημα του Βαν Γκογκ, τον «Σπορέα» στο Μέγαρο Μποναπάρτε της Ρώμης. Επιπλέον, η ακτιβιστική ομάδα «Last Generation» έριξαν πουρέ πατάτας σε πίνακα του Κλοντ Μονέ στο μουσείο Μπαρμπερίνι του Πότσδαμ. Παράλληλα, ένας ακόμη οικολόγος ακτιβιστής κόλλησε το πρόσωπό του στο προστατευτικό τζάμι του έργου «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» του Γιοχάνες Βερμέερ σε μουσείο της Ολλανδίας.
Όλα αυτά τα φαινόμενα για κάποιους θεωρούνται μία μορφή απελπισίας για τα τεκταινόμενα, πιθανόν και να είναι. Έτι μία φορά όμως βρισκόμαστε ένα «αγκάλιασμα» πριν χάσουμε την ουσία. Ο πολιτισμός, η τέχνη, είναι πνοή και μέσα σε αυτόν τον κόσμο της σκληρής παγκοσμιοποίησης και της καπιταλιστικής σαρκοφαγίας, μοιάζει με το μόνο δώρο που μας δόθηκε – όχι πάντα ελεύθερα – όχι πάντα αναίμακτα. Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο υπέφεραν για να επιβιώσουν μέσα από την τέχνη τους, προάγοντας την δική τους πολιτιστική υπογραφή, αντιμετωπίστηκαν με κριτική, εξορίες ακόμα και θάνατο για να απολαμβάνουμε τώρα εμείς ό,τι στην πραγματικότητα αδυνατούμε να καταλάβουμε, τον «Πολιτισμό» ως βασικό συστατικό της ίδιας μας της ύπαρξης.
Ο τρόπος μας να δρούμε και να υπάρχουμε κάθε μέρα, ορίζοντας τους εαυτούς μας μέσα σε ένα μακραίωνο κυνηγητό, είναι πολιτική και ο πολιτισμός του καθενός μας είναι καθρέπτης αυτής. Είναι η κουλτούρα μας και είναι τιμή μας να είμαστε πιστοί σε αυτή. Ωστόσο, κάθε πράξη που παραποιεί, λαβώνει ό,τι αγνό έχει αυτός ο κόσμος – ας μην το αρνούμαστε, είναι βιασμός.
Σκληρά χρόνια για «γερά στομάχια», που η ελευθερία αντί να μας εμπνέει μάλλον μας τρομάζει, μάλλον μας προβληματίζει.
